In een wereld waarin vleermuizen in zwermen de controle overnemen van zelfs de sterkste burchten… 

Die zin zou zomaar even de premisse kunnen zijn van een – zij het niet zo sterke – Hollywoodfilm. Maar neen hoor, het is de realiteit die je tegenkomt in Fort Steendorp. 

1.200 vleermuizen als één man in het fort

Dit imposante bakstenen fort werd in de 19de eeuw opgetrokken om de Scheldestad te beschermen tegen aanvallen van buitenaf. Maar vandaag is dat bouwwerk het toneel van een heel ander tafereel. Goed duizend vleermuizen kozen dit fort uit als overwinteringsplaats. En delen hier vandaag dan ook de lakens uit. 

Van april tot half januari kan je een kijkje nemen binnenin Fort Steendorp. De rest van het jaar is alleen het wandelpad rondom toegankelijk voor het publiek. Gelukkig is ook dat méér dan de moeite waard.

Een streepje geschiedenis

Fort Steendorp was niet altijd Fort Steendorp. Oorspronkelijk werd het gebouwd als Fort Rupelmonde, een cruciaal onderdeel van de Vesting Antwerpen. Het gigantische bakstenen bouwsel staat er omdat Antwerpen in 1859 werd gebombardeerd tot centrum voor de Belgische landsverdediging. Het was niet bedoeld om de vijand te verslaan. Wél om hem te vertragen, zodat onze bondgenoten genoeg tijd hadden om ons ter hulp te snellen. Tja, zo zijn we dan ook weer wel.

Dit fort was het laatste in zijn soort – en meteen ook het duurste. Grootse, legendarische militaire verhalen werden hier nooit geschreven. Maar in de twee wereldoorlogen werd het wel aangewend om troepen in onder te brengen. En daar kwam vechten van. De sporen daarvan zijn nog altijd zichtbaar.

Van oorlog naar rust en vrede

Bij gebrek aan veldslagen kreeg het fort in 1995 een hele andere bestemming. Fort Steendorp werd beschermd als landschap – en even later als monument. Vandaag is het Agentschap Natuur en Bos verantwoordelijk voor de inrichting en het onderhoud van de site. Doorheen de jaren kreeg de natuur hier weer vrij spel, wat de biodiversiteit sterk ten goede kwam.

Dus, wat valt er hier zoal te zien? Wel, vleermuizen natuurlijk. Maar ook tal van varens en zwammen. Als je liever wat actievere soorten spot, dan hoor je vast graag dat er hier tal van nachtegalen, wielewalen, ijsvogels en kleine bonte spechten de lucht onveilig maken. Geen wonder dat het fort Europees beschermd wordt met de Habitatrichtlijn. Bijgevolg kan je het fort binnenin dus niét op jezelf bezoeken. Alleen geleide rondleidingen zijn mogelijk. 

Dan maar naar de buitenzijde!

Wandelen in de omgeving van het fort kan natuurlijk wél. Dus trek er gerust op uit. Er loopt een mooi uitgestippeld parcours rond het bouwsel, met 15 verrassende infopunten die je meer inzicht geven in de natuur, de architectuur en het verleden van dit glorieuze fort. Ook geleide wandelingen worden hier met de regelmaat van de klok georganiseerd. En de Steendorp wandelroute slingert hier ook al voorbij.

Als je het niet zo begrepen hebt op wandelingen, kan je het fort ook fietsend bekijken. Het ligt tussen fietsknooppunt 86 en 74. Wel niet té snel rijden, er is genoeg om op je gemakje te bewonderen.

Uitrusten in B&B Bij ’t Fort

Wanneer de nacht valt, sta je liever niet vlakbij 1.200 ontwakende vleermuizen. Daarom heb jij natuurlijk een kamer geboekt in B&B Bij ’t Fort, even verderop in Steendorp. Deze logies zijn innig verstrengeld met de natuur. De uitbaters zijn zelf imker en geven je graag meer tekst en uitleg bij hun activiteit. De groentjes en het fruit dat je hier geserveerd krijgt, zijn zelfgekweekt. En alles ademt hier eerbied voor de rijke natuur rondom.